44: KİTAP YORUMU : Küçük Ağaç'ın Eğitimi

Kitabın Adı: Küçük Ağaç'ın Eğitimi

Yazar: Forrest Carter

Baskı Tarihi: Nisan 2012

Sayfa Sayısı: 280

ISBN: 9789754680942

Orijinal Adı: The Education Of Little Tree

Çeviri: Şen Süer Kaya

Yayınevi: Say Yayınları

Kitabın Türü: Anı-Mektup-Günlük

KİTAP HAKKINDA

Sevgiyi, duyarlılığı, dürüstlüğü, samimiyeti

Kızılderili mantığıyla işleyen muhteşem bir kitap...

Egemenlik ve güç tutkusu peşinde koşan Beyaz Adam'ın acımasızca yok ettiği Çeroki'lere ithaf edilen bu kitap, insanı 'umursayan', acılarını 'paylaşan', yaşamın bütünselliğini 'savunan' bir kültürün mesajı... Evrensel dostluk ve barışın hikâyesi... İnsani duyarlılığın görkemli direnişi... Yüzeysel ve mekanik ilişkilerin hâkim olduğu günümüzde, yitirilen değerlere saygı duruşunda bulunma denemesi... Heidi, Küçük Prens, Şeker Portakalı ya da Martı'daki samimiyeti, dürüstlüğü özleyenler; coşmak, sevmek, özgür olmak, hüzünlenmek, doya doya ağlamak isteyenler için... En çok da kitle iletişim araçlarının kölesi olanlar, yaratıcılığı körelten eğitimi sorgulamak isteyenler için...

KİTAP YORUMU

Cahil Okur’dan herkese selamlar…

Okuyamam hastalığımı atmak için verdiğim uğraş halen devam etmekte. Yılın yarısı biterken bu yılki okuma hedefimin sadece çeyrek dilimini tamamladım. Biraz daha hızlanmam gerekiyor.

Forrest Carter’ın ilk kitabını okumuş bulunmaktayım. Serhat’ın blogundaki MİM yazısında görmüştüm kitabı.  Kendisi de kitabı okuyup yorumlamıştı. Ancak kitabı okumadığım için yorumunu okumamıştım. Serhat’ın MİM yazısı için buraya, Küçük Ağaç’ın Eğitimi hakkındaki yorumu için buraya tıklayabilirsiniz.

Biz bunları konuştuktan sonra Uzun bana “Bu kitabı okumalısın” diyip getirdi ve güzel bir tesadüf neticesinde kitabı tamamlamış oldum. Lafı daha fazla uzatmadan artık yoruma geçebilirim sanırım.

1. İçerik Yorumu

Küçük Ağaç anne ve babasını kaybetmiş olan bir yetim ve Kızılderili olan Büyükanne ve Büyükbabası ile yaşamaya başlıyor. Elbette ki bu yaşama süreci onunda eğitim süreci oluyor. Doğaya, hayvanlara, insanlara karşı nasıl davranması gerektiğini, nelerden çekinip nelerle yakınlaşması gerektiğini bu süreçte öğreniyor. Bu süreçteki eğitim hem ruhunu hem zihnini geliştirmesiyle sürüp gidiyor.

Kitabın sayfalarını çevirdikçe sizde Küçük Ağaç ile birlikte belli bir eğitimden geçiyor hissine kapılıyorsunuz. Gerçekten hayata bakış açınızı değiştirebilecek nitelikte bir kitap olduğu kanısındayım. Bunu öylesine bir söylem olarak kabul etmenizi önermem, eğer kitaba kendinizi verebilirseniz, ki bu çok önemli, size gerçekten hayata dair fark etmediğiniz birçok noktanın ip uçlarını verecek nitelikte.

Büyükbaba’nın hayata bakış açısı bu noktada asıl önemli olan konu aslında. Onun söylediği laflar bazen safsata olarak gelse de bazen durup düşündüğünüzde “Ben bu güne kadar neden bunu fark etmedim?” sorusunu sormanıza neden olabilecek türden. Bu noktada Büyükbaba’nın her çözümlemesi sonrası Küçük Ağaç’ın “Ki öyleydi” onaylamaları da hem sizi gülümsetecek hem de sizde tıpkı onun yaptığı onaylamayı yapacağınıza eminim.

Büyükanne’ye gelince onun kitaptaki rolünün daha gizli kaldığı kanısındayım. Koruyan e gözetleyen bir anne konumunda. Az konuşuyor, ancak konuştuğunda gerçekten ruhunuza dokunuyor. Yan karakterleri de oldukça beğendiğimi belirtmem lazım. Hepsinin temsil ettikleri insanın ruhuna işleyen kavramlar.

Yukarıda kitap künyesinde yazılanları 100 Kitap’tan aldığımı daha önce belirtmiştim. Kitap her ne kadar “Anı-Mektup-Günlük” kategorisine alınsa da ciddi de bir hiciv niteliği taşımakta. Hem Çerokilere yapılan zulmü hem de politikacıların nasıl sözlerini tutmayan insanlar olduğunun bir kanıtlanma sürecini anlatıyor. Bu nedenle yukarda sayılan türlerin yanına birde hicvi eklemek doğru olacaktır.

Kitapta anlatılan kişinin Forrest Carter olduğu söylenmekte. Bununla birlikte bunun olamayacağını ve Forrest Carter’ın tamamen kurgusal bir roman yazdığını iddia eden de bir hayli fazla. Carter’ın Ku Klux Klan örgütünün aktif üyesi olması nedeniyle bende yazılanların bir kurgu olduğu kansında olanlar arasındayım. Kim bilir beklide Küçük Ağaç sadece çok yanlış topraklarda kök salmıştır. Bu yorum tamamen size kalmıştır. 

2. Yazım Dili Yorumu

Carter’ın okuduğum ilk romanı olduğu için pek bir yorum yapmak istemiyorum. Kitabın Küçük Ağaç isimli ir çocuğun dilinden anlatılması bazen anlatımı çok sıradanlaştırsa da genel olarak iyi bir kitaptı.  Çevirmen Şen Süer Kaya’yı da bu noktada tebrik etmek gerekir sanırım. Ben yazım dilinden memnun kaldım.

3. Yapısal Yorum

Say Yayınları’ndan kitap okumayalı bir hayli zaman olmuştu. Kitabın kapağı hoşuma gitti. Tasarım oldukça güzel.Kullanılan kitap kağıdının aşırı kalın oluşu bazen canımı sıksa da iç tasarım ve kaliteden de memnun kaldım. Sadece kitabı okuduktan sonra aklıma şu geldi; hiçbir zaman bir Kızılderili kampında yaşamayan Küçük Ağaç’ı anlatan bir kitapta neden acaba bir Kızılderili kampı görseli kullanılma ihtiyacı hissedildi?

SEÇTİĞİM SÖZLER

Bir şeyi yitirdiğin zaman yorulmak iyi gelir. (Sayfa 10)

Yalnızca Tirbi yani "arı" kullanabileceğinden fazlasını depolar... Bu yüzden ayı tarafından soyulur. Rakun ve Çerokiler tarafından da... Paylarından fazlasını depolayan ve kendilerini besleyen insanlar içinde bu böyledir. Ellerindekini kaptırırlar. Bu konuda savaşlar olur. Uzun konuşmalar yaparak paylarından fazlasını ellerinde tutmaya çalışırlar. Bir bayrağın onlara bunu yapma hakkını verdiğini söylerler. Erkekler, sözler ve bıçaklar yüzünden ölürler ama Gidişat'ın kurallarını değiştiremezler. (Sayfa 17)

Büyükbaba dedi ki, daha az sözcük olsaydı, dünyada bu kadar çok sorun olmazmış. (Sayfa 51)

Her zaman arkada kalmak, bir tür yalnızlıktı. (Sayfa 81)

Yaşlandığın ve sevdiklerini hatırladığın zaman yalnızca iyiyi hatırlarsın. Kötüyü hatırlamazsın hiçbir zaman ki bu da kötünün hiçbir şeye değmediğinin kanıtıdır. (Sayfa 99)

Büyükbaba, yalnızca bir tek kesin şeyin olduğunu söyledi. Yerliler hiçbir zaman kontrolü ele geçiremeyeceklerdi, bu mümkün görünmüyordu. (Sayfa 109)

Büyükbaba dedi ki, anlamak gerekirmiş. Ama birçok insan anlamak istemezmiş, çünkü anlamak zahmetli işmiş.  (Sayfa 123)

Vahşi ortamda yetişen her şey, ehlileştirilmiş şeylerden yüz misli daha güçlüdür. (Sayfa 127)

Güz doğanın merhamet zamanıdır. Sana ölmekte olanlar için işleri düzene sokma şansı verir  (Sayfa 209)

Ne kadar uzağa gittiğini bilmiyorsan, çok uzaktır  (Sayfa 225)